Alevi -Bektaşi inancında Hızır olgusu önemli bir yer tutar ve günlük hayatımızda sürekli kullandığımız sözcüklerin başında yer alır.
Hızır`ın uğradığı yerlere, bolluk ve bereket getirdiğine, dertlere derman, hastalara şifa olduğuna ve aynı zamanda uğurun ve kısmetin sembolü olduğuna inanılır.
Bu yüzden, darda kalanlar, “yetiş ya Hızır” derler.
Hızır Orucu, Alevi inancında genellikle her yıl Şubat ayının 13, 14 ve 15. günleri tutulan yani 3 gün süren orucun adıdır.
Hızır orucu tutulurken genelde üçüncü günü perşembeye gelecek şekilde, Salı, Çarşamba ve Perşembe günleri şeklinde tutulur. Orucun üçüncü günü perşembe cem ibadeti yapılır.
Genelde her talip, perşembe günü bir lokma alarak bağlı olduğu pirin evine giderek; duasını alır ve cem hizmetine katılır.
Hızır’a adanan bu oruç ardından Hızır Cemi yapılır, oruç boyunca geleneksel olarak Alevi köylerinde sazlar çalınır, deyişler söylenir ve Hızır peygamber ile ilgili hikayeler anlatılır, oruç ardından kavrulmuş ve öğütülmüş buğday irmiğinden gavut isimli bir pilav pişirilip içine tereyağı dökülerek tüm komşularla birlikte dua edilerek yenir.
Nuh Peygamber’in gemisi fırtınaya tutulmuş, halk feryat edip Yetiş ya Hızır, Bizi Kurtar diyerek dua etmişler. Allah tarafından duaları kabul olunur ve fırtına diner. İşte o zaman yüce Allah’a şükür orucu olarak 3 gün oruç adanmışlar. Bu oruç o günden, bu güne kadar önemini hiç kaybetmeden tutula gelmiştir ki, yüce Allah insanların dar günlerinde yardımcısı ve gözcüsü olsun.
Aleviler Hızır'ı bir nevi peygamber olarak kabul eder. O, Hızır Peygamber, Hızır Aleyhisselam ya da Hızır Nebidir. Alevi inancına Hızır, ölümsüzlük suyunu (Ab-ı Hayatı) içmiştir. Zaman zaman dünyaya gelerek, darda olanların yardımına koşar ve doğaya yeniden can verir. Bir başka inanca göre de Hızır Nebi her zaman dünyadadır ancak sadece "Hak Yolunu" sürenlere görünür ve yardımına/carına koşar.
Tasavvufçulara göre; Hz. Musa zahir ilmini, Hz. Hızır da Batın ilmini (Hakikat) temsil eder. Dört kapının son halkası hakikattir. Hz. Hızır Allah tarafından sunulup, kalbe yerleştirilen Ledün İlmini Hz. Musa’ya vermekle ona mürşitlik etmiştir.
Ledün İlmi:Tanrısal gizleri ve gerçekleri kavramaya çalıştığı bilgidir.
Oruca başlarken niyet, sonlandırırken ise açma gülbangı okunur:
"Bismişah... Allah Allah
Yaradan Allah, Nübüvvet-i Muhammed, Velayet-i Ali aşkında, dertlerimize derman, hastalarımıza şifa, dilden dileklerimiz, gönülden muratlarımız için, dara, zora yetişen Hızır için, Hızır orucu tutmaya niyet ettim.
Gerçeğe Hû! Eyvallah, Allah Allah..."
